WAT ZIJN PFAS?
PFAS is de verzamelnaam voor meer dan 6000 chemische stoffen, waarin onder andere een combinatie van fluorverbindingen en alkylgroepen voorkomt. Ze komen niet van nature voor in het milieu. Deze stoffen zijn bestand tegen hoge temperaturen en zijn water-, vuil-, en vetafstotend. Daarom worden ze veel gebruikt in industriële toepassingen en consumentenproducten. Denk aan de antiaanbaklaag in pannen, cosmetica, textiel, brandblusschuim, schoonmaakmiddelen of smeermiddelen. Die nuttige eigenschappen vormen ook een groot nadeel. De stoffen breken traag af in het natuurlijk milieu. Het gebruik van enkele van deze stoffen is sinds 2006 aan banden gelegd door de EU.
Lees meer over PFOS en PFAS, en de risico's voor mens en milieu op de website van de Vlaamse overheid.
Verspreiding van PFAS in het milieu
De verspreiding van PFAS naar het milieu verloopt vooral door:
- Industriële productie: bedrijven waar PFAS werden of worden geproduceerd. In Vlaanderen zijn er 2 zulke sites: 3M in Zwijndrecht en Chemours in Mechelen.
- Toepassing in de industrie: PFAS worden gebruikt om materialen vet- en waterafstotend te maken. Galvaniseerbedrijven, papierverwerking en textielveredeling zijn de sectoren met het grootste risico op verspreiding van PFAS.
- Brandweeroefeningen en bestrijding van grote branden: PFOS en PFOA werden tot 2010 gebruikt in blusschuim voor het blussen van vooral chemische en oliebranden. Op oefenterreinen van de brandweer (in gemeenten, industrie, vliegvelden, ...) en sites waar een grote brand werd geblust met fluorhoudend blusschuim is er een groot risico op verontreiniging van bodem en grondwater.
- afvalverwerking: stortplaatsen, waterzuiverings- en afvalverbrandingsinstallaties verwerken PFAS-houdende materialen. Het risico op verspreiding van PFAS wordt beperkt door de emissiebeperkende maatregelen (inkapseling, filtratie, rookgasreiniging), maar verder onderzoek daarnaar is nodig.
Inventarisatie en onderzoeken risicosites
In juni 2021 werd startte de OVAM, in samenwerking met de Vlaamse steden en gemeenten en brandweerzones, met een inventarisatie van mogelijke risicolocaties.
Op basis van die input doet de OVAM elke maand bodemonderzoeken op 40 à 50 risicolocaties in Vlaanderen.
Stand van zaken in Houthalen-Helchteren
In onze gemeente werden volgende sites aangeduid als prioritair te onderzoeken onderzoekslocaties.
- Brandweerkazerne (voorpost) Helchteren.
- Bionerga, Centrum-Zuid
- Chemoplast, Europark
- Voormalige militaire kazerne/noodopvangcentrum
Op heden (mei 2023) zijn volgende resultaten reeds bekend:
- Brandweerkazerne (voorpost) Helchteren.
Locatie werd onderzocht. Er is volgens de bodemsaneringsdeskundige geen verder onderzoek noodzakelijk. De omwonenden ontvingen eind juni een brief waarin dit werd toegelicht. - Bionerga, Centrum-Zuid:
Het verkennend bodemonderzoek is afgerond. Naar aanleiding van deze resultaten zal een beschrijvend bodemonderzoek opgestart worden. In afwachting hiervan blijven de no regret-maatregelen van toepassing voor het grondwaterverbruik. De maatregelen voor het bodemgebruik werden geschrapt. - Chemoplast, Europark:
- Het verkennend bodemonderzoek is afgerond. Naar aanleiding van deze resultaten zal een beschrijvend bodemonderzoek opgestart worden. In afwachting hiervan blijven de no regret-maatregelen van toepassing, zowel voor het bodemgebruik als voor het grondwatergebruik.
- Voormalige militaire kazerne/noodopvangcentrum
Op 1 perceel van deze site werden verhoogde concentraties PFAS gemeten. Naar aanleiding hiervan zal een beschrijvend bodemonderzoek uitgevoerd worden.
De omwonenden ontvangen een brief met aangepaste no regret-maatregelen in afwachting van de nieuwe resultaten.
Meer info
Voor meer informatie kan je steeds terecht op volgende websites:
